archiveren

boeken 1983-1989

Gelezen in 2023

Door
1 februari 2023
boeken 1983-1989
Een reactie plaatsen

De Pool

Ze ziet de Pool voor het eerst wanneer hij het podium op schrijdt, een buiging maakt en plaatsneemt achter de Steinway; een lange man met opvallende zilveren manen. Zij zit in het organisatiecomité dat hem heeft uitgenodigd in Barcelona, voor een van zijn controversiële vertolkingen van Chopin. Na het concert, in een restaurant, spreken ze traag Engels. Voor haar houdt het daar op, zijn interpretatie van zijn landgenoot Chopin kon haar toch al niet bekoren. Maar voor hem begint het pas. De pianist valt als een blok voor de elegante Beatriz – zeker twintig jaar jonger. Zij weert zijn avances eerst af, ze is geen vrouw die vreemdgaat. Maar als hij later terug is in Spanje om masterclasses te geven, en haar uitnodigt hem te bezoeken, gaat ze weifelend op het aanbod in.

Meesterlijk toont Coetzee een stroeve liefde, die wordt geremd door barrières van taal, cultuur, leeftijd en sekse. En als de sceptische Beatriz op het punt staat te vertrekken, lijkt de Pool haar toch voor zich te winnen: ‘Lieve mevrouw,’ zegt hij, ‘herinner je je de dichter Dante Alighieri? Zijn Beatrice heeft hem nooit één woord gegund en hij is zijn leven lang van haar blijven houden.

Het lied van ooievaar en dromedaris

Eliza May Drayden, het hoofdpersonage van Het lied van ooievaar en dromedaris, is al dood als de roman in het jaar 1847 in het Yorkshire dorpje Bridge Fowling begint. Ieder volgend hoofdstuk schuift ten opzichte van het voorgaande een stukje op in de tijd, totdat het verhaal in het elfde hoofdstuk in onze huidige tijd is aangeland. De roman vertelt dan ook niet over Eliza May Draydens leven, maar over haar roerige leven na de dood. De lezer leert Eliza May kennen via de levens van anderen, en via biografieën en verhandelingen over haar, want zij was de schrijfster van een uitzonderlijke roman, die tijdens haar leven werd verguisd, maar die in de loop van 170 jaar door steeds meer lezers als een meesterwerk wordt gezien. Over haar leven is bitter weinig bekend, de omstandigheden waaronder ze stierf zijn een mysterie, en naast haar roman is de enige tekst die ze heeft nagelaten een aantekenboekje met daarin geheimzinnige tekeningen, gedichten en tabellen. Anjet Daanje liet zich voor haar roman inspireren door het leven en werk van de negentiende-eeuwse schrijfster Emily Brontë. Het lied van ooievaar en dromedaris borduurt voort op de ingenieuze verhaalstructuur van de roman Wuthering Heights. Waar Wuthering Heights twee vertellers heeft en het verhaal twee generaties en twee keer achttien jaar omspant, heeft Het lied van ooievaar en dromedaris elf vertellers die de lezer meenemen in een verhaal dat zich over drie eeuwen uitstrekt

Advertentie

Gelezen in 2022

Door
14 februari 2022
boeken 1983-1989
Een reactie plaatsen

Wat maakt een leven de moeite waard? Miriam Toews weet op deze bijna onbeantwoordbare vraag in te gaan met bijzonder mensvriendelijke humor. Niemand zoals ik is een persoonlijk verhaal over twee zussen en een liefde die het leven verlicht. De mennonitische gemeenschap heeft besloten: in het huis van de zusjes Elf en Yoli mag wel een piano staan, maar het mag alleen als instrument voor de Heer worden gebruikt. De oudsten van de gemeenschap houden het gezin goed in de gaten. Wanneer ze langskomen voor controle, klinkt er vanuit een andere kamer plots de Prelude in g-mineur, opus 23 van Rachmaninov. Elf speelt eerst zachtjes, maar wordt daarna steeds luider. De oudsten staan er bedremmeld bij: tegen zoveel talent, hartstocht en beroering is zelfs het geloof niet opgewassen. Het is het begin van Elfs uitbraak uit de gemeenschap, op zoek naar vrijheid, naar revolutie. Jaren later is ze een wereldberoemd pianiste, rijk en in een gelukkige relatie. Toch valt het leven haar zwaar. Haar zus Yoli is gescheiden, blut, duikt – op zoek naar de ware – met de verkeerde mannen in bed en probeert wanhopig haar zus in leven te houden. Drie weken voordat ze zou beginnen met haar langverwachte wereldtournee doet Elf haar zoveelste zelfmoordpoging en belandt in het ziekenhuis. Zowel Yoli als Elfs partner staat voor een levensgroot dilemma. Kan Elf weer gezond worden? Of moeten ze haar laten gaan? Wat maakt een leven de moeite waard? Miriam Toews weet op deze bijna onbeantwoordbare vraag in te gaan met bijzonder mensvriendelijke humor. Op lichte maar zelfverzekerde toon schrijft ze over het afscheid van de kindertijd en de uitdagingen van volwassen verplichtingen. Niemand zoals ik is een persoonlijk verhaal over twee zussen en een liefde die het leven verlicht.

‘Eén vraag kwam centraal te staan in mijn leven, vormde het middelpunt van al mijn gedachten, nam alle momenten in beslag waarop ik alleen was met mezelf: hóe kon ik revanche nemen, met welke middelen?’ Jarenlang heeft Édouard Louis slechts één alomvattende wens: hij wil ontsnappen aan zijn verstikkende en achtergestelde jeugd in Noord-Frankrijk. Hij droomt ervan om rijk te zijn en op straat herkend te worden, en om dat te bereiken zal hij tot tweemaal toe zijn leven totaal veranderen; hij laat zijn kansarme geboortedorp achter voor een nieuw leven op de middelbare school in Amiens, om daar vervolgens zijn beste vriendin in de steek te laten om toegang te krijgen tot de elite van Parijs.
Maar nu, op het moment dat hij wereldwijd succesvol is, wil hij eigenlijk alleen maar in een hoekje blijven liggen, weg van alles. Een gat graven en erin verdwijnen om nooit meer te hoeven spreken en bewegen.

In Veranderen: methode vertelt Édouard Louis zijn eigen verhaal, zijn odyssee, op nietsontziende wijze. Hij bewijst hiermee eens te meer waarom hij een van de belangrijkste en meest toonaangevende schrijvers van zijn generatie is.

In ‘Elizabeth Finch’ van Julian Barnes is hoofdpersoon Neil op een kruispunt in zijn leven aanbeland, hij besluit opnieuw plaats te nemen in de collegebanken. De gescheiden vader en gewezen acteur is toe aan een geestelijke opfrisser en schrijft zich in voor de cursus ‘Cultuur en beschaving’. Vanaf de eerste lesdag raakt hij in de ban van zijn iets oudere professor. Elizabeth Finch doceert in eloquente, rokerige volzinnen over Sint-Ursula, Goethe, Julianus de Afvallige, de Verlichting, en over de parallellen tussen verleden en heden. Ze is een toonbeeld van ruimdenkendheid, en verwacht hetzelfde van haar cursisten. Alle intellectuele openheid ten spijt blijkt Elizabeth Finch een gesloten figuur die haar privéleven hermetisch afschermt – en daardoor Neil en zijn medecursisten des te meer fascineert. Neils kalverliefde wordt pas echt een obsessie wanneer hij jaren later onverwacht de schriftelijke nalatenschap van zijn mentor erft: dozen vol aantekeningen die wijzen op haar eigen obsessie. Wat bewoog de mysterieuze Elizabeth Finch nou werkelijk? Wat beoogde ze met dit postume gebaar? Welke opdracht moet Neil voor zijn grote voorbeeld voltooien?

Georg Kempf is een Kroaat met Duitse wortels. In de Tweede Wereldoorlog wordt hij als ‘Volksduitser’ door de SS ingelijfd en trekt hij door Polen. Maar hij deserteert en komt terecht bij een Pools-Russische sabotage-eenheid. Na de oorlog keert hij terug naar zijn geboorteland. Daar ontmoet hij de liefde van zijn leven, Vera.

Vera en Kempf hadden elkaar moeten doden als ze elkaar in de oorlog waren tegengekomen want Vera is een Kroatische communiste, die als partizaan tegen de nazi’s vocht. Ze zetten een zoon op de wereld, de verteller van de roman, maar het besef dat ze ooit vochten in twee kampen die elkaar op leven en dood bestreden, leidt tot een steeds grotere vervreemding en de ondergang van hun huwelijk.

Kempf worstelt zijn hele leven met de vraag: wie ben ik, bij wie hoor ik, hoe moet ik leven? Hij wordt zich bewust van een treurige historische continuïteit: ‘altijd hetzelfde’, verzucht hij in de jaren negentig tijdens de Joegoslavische burgeroorlog. Altijd hetzelfde, een constatering actueler is dan ooit.

De reparatie van de wereld is een grote historische roman en een tragische familiesaga. Hij beschrijft het lot van een vrouw en een man die voor elkaar bestemd leken te zijn. Maar op de puinhopen van naoorlogs Midden-Europa ontkomt niemand aan de last van het verleden.

Manuel Mena, de oudoom van Javier Cercas, sneuvelt in 1938 op negentienjarige leeftijd, na een jaar in de frontlinies van de Spaanse burgeroorlog. Lang was hij een held, maar naarmate het besef doordrong dat hij aan de verkeerde kant had gevochten, groeide de schaamte en werd Manuel het zwarte schaap van de familie.
Cercas durfde niet eerder over dit gevoelige onderwerp te schrijven, maar kon deze fundamentele kwestie niet blijven omzeilen. In deze non-fictieroman bezoekt Cercas de plaatsen waar Manuel leefde en de plek waar hij stierf, hij spreekt met familieleden en strijdmakkers, en gaat na hoe het verleden doorwerkt in het heden.

Gelezen in 1989

Door
11 november 1989
boeken 1983-1989
Een reactie plaatsen
Ian McEwan
The child in time
(Het kind in de tijd) 		 Tom Wolfe
The bonfire of the vanities
(Het vreugdevuur der ijdelheden)
Merce Rodoreda
Colometa		 Marguerite Yourcenar
Mémoires d’Hadrien
(Hadrianus’ gedenk-schriften)
Nagieb Mahfoez
De dief en de honden		 Gabriel Garcia Marquez
De generaal in zijn labyrint